همانطور که مستحضر هستید بعضی مواقع یک تفسیر اشتباه بر یک روایت یا آیت ، می تواند باعث انحراف شود و حتی ناخواسته باعث توهین به شخصیت بزرگواری شود.اگر بخواهیم به یکی از این تفسیر های غلط و اشتباه اشاره کنیم ، باید به تفسیری اشاره کرد که با تاسف بسیار ، در جامعه شیعه ما و حتی در بین افراد مذهبی ، نقل می شود . حال برای حقیر مشخص نیست که این کار عمدی یا سهوی بوده است ، اما در هر صورت خواسته یا ناخواسته ، توسط این تفسیر به حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) توهین شده است و نسبت فعل و عملی گناه را به این معصوم نسبت داده می شود . آنچه ناراحت کننده است ، این است که بعضی مواقع این تفسیر اشتباه را از افراد مذهبی و محبان حضرات معصومین (علیهم السلام) نیز می شنویم .
آن تفسیر غلط و اشتباه ، تفسیری است بر روایت سلام نکردن حضرت امیر (علیه السلام) بر زنان و دختران جوان است ، با آن حال که روایت کاملاً گویا است ، اما معلوم نیست که چرا چنین اشتباهی صورت گرفته است ؟ در روایت آمده است که حضرت امیر (علیه السلام) از سلام کردن به دختران جوان اکراه داشت ، اما بنده از بسیاری از افراد شنیده ام که به اشتباه این روایت را نقل کرده اند و گفته اند که حضرت امیر (علیه السلام) جواب سلام دختران جوان را نمی دادند . حتماً به تفاوت این دو مورد دقت دارید ، سلام کردن مستحب است و اگر ترس از بروز مفسده است و ممکن است فرد با انجام آن مستحب گناهی مرتکب شود ، ترکش واجب است و نباید آن مستحب را انجام داد ، اما در مورد دوم ، جواب ندادن سلام است که اگر کسی جواب سلام را ندهد چون جواب سلام در شرع مقدس واجب است ، مرتکب گناه شده است .
واقعاً چطور برخی از افراد بدون آنکه تاملی بر این مطلب داشته باشند که دارند نسبت گناه به حضرت امیر (علیه السلام) می دهند ، این مطلب را بیان می کنند ! آیا ما شیعیان باید این گونه از حضرات معصومین (علیهم السلام) دفاع کنیم ؟ می گویند بهترین روش تخریب کردن شخصیتی ، بد دفاع کردن از آن است ، به همین خاطر به نظر می رسد ارایه این تفسیر از این روایت کار دشمنان اهل البیت (علیهم السلام ) باشد که متاسفانه در بین ما رواج داده اند و ما نیز بدون آنکه متوجه باشیم چه می گوییم ، آن مطلب را تکرار می کنیم ، مطلبی که در حقیقت همان بد دفاع کردن است ! آیا معصوم گناه می کند ! آیا معصوم واجب خدا را ترک می کند ؟
برای مثال به این نقل قول دقت کنید : شیعه هم چنین تفکری نداره،بلکه خطی مشی و حد و حدودش رو از رفتار حضرت امیر(علیه السلام) برداشت می کنه، همه ما اون روایتی رو شنیدیدم که حضرت علی (علیه السلام) جواب سلام خانم های جوان رو نمیدادند،بااینکه جواب سلام واجبه…
اما برای بررسی بیشتر، اصل روایت که در “اصول کافی” مرحوم کلینی (رض) و “من لایحضر الفقیه” شیخ صدوق (رحمة الله علیه) نیز آمده است ، قرار داده می شود.
. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسى، عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام، قَالَ: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله یُسَلِّمُ عَلَى النِّسَاءِ، وَ یَرْدُدْنَ عَلَیْهِ السَّلَام ، وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام یُسَلِّمُ عَلَى النِّسَاءِ، وَ کَانَ یَکْرَهُ أَنْ یُسَلِّمَ عَلَى الشَّابَّةِ مِنْهُنَّ، وَ یَقُولُ: أَتَخَوَّفُ أَنْ یُعْجِبَنِی صَوْتُهَا ، فَیَدْخُل عَلَیَّ أَکْثَرُ مِمَّا أَطْلُب مِنَ الْأَجْر [۱]
امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر زنان سلام می کرد، و ناخوش می داشت که بر نوجوان از ایشان سلام کند، و می فرمود: می ترسم که آوازش مرا به شگفت آورد و از آن خوشم آید. پس بیشتر از آنچه می طلبم از اجر، بر من داخل شود» (یعنى از گناه)
مراد حضرت- سلام اللَّه علیه-، تنبیه غیر است بر ترک سلام بر زنان جوان و بیان وجه آن، والّا آواز زنان جوان چیست که آن لنگر آسمان و زمین را از جا به در آورد؟ [۲]
حضرت صادق علیه السلام فرمود: که رسول خدا (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) به زن ها سلام می کرد و آنها نیز جواب می دادند، و امیر المؤمنین علیه السلام نیز سلام می کرد و خوش نداشت که بجوان هاى از زن ها سلام کند، و می فرمود: مى ترسم آوازش مرا خوش آید، و زیادتر از آن اجرى که می جویم (گناه) به من رسد. [۳]
امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله بر زنان سلام مى کرد، و پاسخ سلام آنان را مى داد، امیر المؤمنین علیه السّلام به زن ها سلام مى کرد و به آنان جواب مى داد، ولى از سلام کردن به زن هاى جوان کراهت داشت، و مى فرمود: مى ترسم صدایش در من حالتى ایجاد کند، و ضررى بیش از اجرى که مى خواستم نصیبم گردد.[۴]
در حدیث شریفی است که امیر مؤمنان علیه السّلام بر زنان سلام میکرد ولى خوش نداشت بر زنان جوان سلام کند و می فرمود: ترس دارم که آهنگ صدایشان مرا خوش آید و بیش از آنکه امید ثواب دارم در گناه افتم.[۵]
مؤلّف این کتاب گوید: این سخن را حضرت براى تعلیم دیگران گفت هر چند بخود نسبت داد، و نیز می توان گفت مرادش از این ترس آنست که مبادا فردى چنین پندارد که آن حضرت صوت زن جوان را خوش میداشت و از این رو کافر گردد؛ و سخن امامان صلوات اللَّه علیهم را جهات و گذرگاه هائى است که جز دانشمندان ندانند.
۱- همانطور که مشاهده فرمودید ، روایت کاملاً گویا است ، منظور آن است که حضرت علی (علیه السلام) از اینکه بر زنان جوان پیش از آنکه آنها سلام کنند ، سلام بگوید اکراه داشت ، چون ایشان خوف آن را داشتند که شاید جواب سلامی که آنها می خواهند بدهند ، آهنگ صدای آن زنان ، بر آن حضرت خوش آید و با این کار به جای ثواب از کار مستحبی ، العیاذ بالله دچار گناه شوند . اگر قرار بود آن تفسیر باطل و اشتباه که پیش تر ذکر شده بود باشد ،که حضرت امیر (علیه السلام) جواب سلام زنان جوان را نمی داد! ، دیگر ادامه روایت معنایی نداشت ، که فرمود :از سلام کردن به زنان جوان اکراه داشتند و می فرمودند شاید آهنگ صدایی آنها مرا خوش آید . با آن تفسیر گفته شده ، چون آن زنان شروع کنده سلام بودند و آهنگ صدای آنها شنیده شده بود ، دیگر جواب ندان چه معنایی می توانست داشته باشد و اکراه داشتند از آهنگ صدای آنها ! این که کار عبث می بود !
۲- با این تفسیر به حضرت علی (علیه السلام) نسبت ناروای گناه هم زده می شود ، چون در روایت ها صراحتاً اشاره شده است که جواب سلام واجب است و ترک واجب نیز گناه است ، به گونه ای که شارع مقدس ، حتی امر کرده است که حتی در نماز نیز ، پاسخ سلام را باید دادن و آن را واجب دانسته است . چگونه حضرت علی (علیه السلام) ترک واجب کرده است و العیاذ بالله مرتکب گناه شده است !
روایت های در وجوب پاسخ سلام و امر بر آن
حضرت صادق علیه السلام فرمود: پیوند میان برادران (دینى) آنگاه که پیش هم هستند دیدار همدیگر است، و در مسافرت نامه نوشتن به یکدیگر . و نیز فرمود : جواب نامه دادن واجب است مانند جواب سلام دادن، و آن کس که آغاز به سلام کند بخدا و رسولش نزدیکتر است.[۶]
سلام کردن مستحبّ است و جوابش واجب.[۷]
عمّار ساباطى از امام صادق علیه السّلام در مورد سلام کردن بر نمازگزار سؤال کرد، آن حضرت فرمود: هر گاه کسى از مسلمانان بر تو سلام کرد و تو در نماز بودى باو جواب بده به نحوى که خود تو و او آن را بفهمید یعنى آهسته جواب بده، و صدایت را بلند نکن.
شرح: «مراد از آهسته گفتن جواب سلام اینست که منافى وضع و حال نمازگزار نباشد، و از این خبر چنین ظاهر مى شود که واجب است جواب سلام را آهسته بگویند و این مطلب را حمل بر تقیّه کرده اند، زیرا اخبار دیگرى که در این خصوص وارد شده جواب سلام گفتن را بطور مطلق واجب اعلام مى کند[۸]
امام ششم از گفته پدرش فرمود سلام نکنید به یهودى و نصرانى و مجوس و بت پرست و بر آن که سر سفره شراب نشسته و بر شطرنج باز و نردباز و بر مأبون و بر شاعرى که زن هاى پاکدامن را نسبت به زنا میدهد و بر کسى که در نماز است، زیرا نماز گذار نمى تواند جواب سلام بدهد چون که سلام از سلام کننده مستحب است ولى جواب آن واجبست و سلام نکنید به کسى که ربا میخورد و بر کسى که در حال تغوط است و بر کسى که در حمام است و بر کسى که متجاهر به فسق است.[۹]
…سپس گفت پروردگارا محمد کیست که نامش را با نام خود قرین کردى، و ذکرش با ذکر خود آوردى؟ خدا تعالى به او گفت: اى قلم، اگر او نبود تو را نیافریدم و نیافریدم خلقم را جز بخاطر او، او بشیر و نذیر است، سراج منیر است، شفیع و حبیب است، در اینجا قلم از شیرینى نام محمّد صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم شکاف برداشت، سپس قلم گفت: درود بر تو اى رسول خدا، خدا فرمود: بر تو درود از من و رحمت و برکات از این رو سلام سنّت شد و جواب سلام واجب سپس خدا فرمود: قضا و قدر و هر چه تا روز قیامت بیافرینم بنویس.[۱۰]
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) فرمود: سلام کردن مستحب است و رد (یعنى جواب) آن واجب است.[۱۱]
امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل کرده است که رسول خدا (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) فرمود: سلام کردن مستحب، و پاسخ آن واجب است. [۱۲]
حال چگونه می توان گفت که حضرت علی (علیه السلام) ترک واجب کرده اند و با انجام ندان این عمل واجب دچار گناه شده اند ! ایکاش افرادی که این تفسیر اشتباه را نقل می کنند ، کمی هم در معنا و مفهومش تامل می کردند !
در روایت های دیگر نیز آمده است که بخیل ترین افراد کسی است که از سلام کردن بخل بورزد و سلام نکند ! و حتی جواب سلام ندادن سیره افراد متکبر ذکر شده است . با قبول آن تفسیر غلط ، ما همه این نسبت های ناروا را ناخواسته به حضرت علی (علیه السلام) داده ایم . آیا ما شیعیان باید اینگونه از حریم اهل البیت و حضرات معصومین (علیهم السلام) دفاع کنیم !
سنّة الاخیار لین الکلام و افشاء السّلام.
طریقه نیکان نرمى سخن است و پهن کردن سلام، یعنى جواب سلام هر کس دادن، و همچنین ابتدا کردن بآن، نه مانند متکبران که این معنى دشوار باشد بر ایشان خصوصا ابتدا بآن.[۱۳]
امام صادق (علیه السلام) نقل کرده: خداى عزّ و جلّ فرمود: بخیل کسى است که از سلام کردن بخل ورزد.[۱۴]
بخیل ترین مردم کسى است که بخل کند به سلام یعنى سلام کردن به مردم خواه ابتداى بسلام باشد یا جواب آن، نهایت ابتدا کردن به آن سنّت است و ترک آن گناه نیست و جواب گفتن واجب است و ترک آن گناه با وجود این علما گفته اند که: ثواب ابتدا کردن به آن زیاده است از ثواب جواب گفتن آن، و این از امورى است که ثواب سنّت در آنها بیشتر از ثواب واجب است.[۱۵]
کشف الغمه: به سندى تا اسحاق بن عمار که نزد امام ششم (علیه السلام) رفتم و در مسجد کوفه به یاران خود سلام نمی کردم طبق تقیه که بر ما سخت بود و آن حضرت بمن فرمود: اى اسحق این جفاگرى را به برادرانت از کى پدید آوردى که بدان ها گذرى و سلام ندهى؟ گفتم براى تقیه که دچارم فرمود: سلام نکردن تقیه نیست، تقیه فاش کردن رازها است راستش چون مؤمن به مؤمنان گذرد و بر آنها سلام کند فرشته ها به او جواب دهند سلام بر تو با رحمت و برکت خدا همیشه. [۱۶]
على علیه السّلام فرمود: سلام کردن هفتاد حسنه دارد که شصت و نه حسنه براى کسى که ابتداء به سلام مىکند و یکى از آنها براى جواب دهنده است. [۱۷]
در انتها از همه دوستان خواهش می کنم که اگر می توانند در نشر این مطلب کوشا باشند تا این اشتباه صورت گرفته اصلاح شود . باشد که ان شاء الله نام همه ی ما در دفتر حافظان و مدافعان حریم اهل البیت و حضرات معصومین (علیهم السلام) ثبت شود /امین
منبع : ظهور۱۲
[۱] الکافی (ط – دارالحدیث)، ج۴، ص: ۷۰۸ _ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۶۹_ مکارم الأخلاق، ص: ۲۳۵_ مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، النص، ص: ۱۹۷_ وسائل الشیعة، ج۱۲، ص: ۷۶_ بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۴۰، ص: ۳۳۵
[۲] تحفة الأولیاء (ترجمه أصول کافى)، ج۴، ص: ۷۲۳
[۳] أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ج۴، ص: ۴۶۴
[۴] مشکاة الأنوار / ترجمه هوشمند و محمدى، متن، ص: ۴۱۳
[۵] من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۶۹
[۶] أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ج۴، ص: ۴۹۶-۴۹۷
[۷] تحف العقول / ترجمه جعفرى، ص: ۳۳۹
[۸] من لا یحضره الفقیه / ترجمه غفارى، على اکبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر، ج۲، ص: ۱۶
[۹] الخصال / ترجمه کمرهاى، ج۲، ص: ۲۵۴
[۱۰] آسمان و جهان (ترجمه کتاب السماء و العالم بحار الأنوارجلد ۵۴)، ج۱، ص: ۱۳۹
[۱۱] أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ج۴، ص: ۴۵۹
[۱۲] اصول کافى، ص ۶۱۳ (التسلیم).
[۱۳] شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، ج۴، ص: ۱۳۰
[۱۴] اصول کافى، ص ۶۱۳ (التسلیم).
[۱۵] شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، ج۲، ص: ۴۳۸
[۱۶] آداب و سنن ( ترجمه جلد ۷۳ بحار الأنوار)، ص: ۷
[۱۷] مشکاة الأنوار / ترجمه عطاردى، ص: ۱۸۵
تبادل لینک هوشمند